http://lodka.sreda.org/

1) Πώς αξιολογείτε, σε γενικές γραμμές, τα αποτελέσματα της ‘Πανορθόδοξης Συνόδου’; Ανταποκρίνονται στις προσδοκίες σας;

Δυστυχώς, η αποτυχία αυτής της Συνόδου προκαθορίστηκε από την αντι-συνοδική, ανορθόδοξη μεθοδολογία, η οποία ακολουθήθηκε πριν από τη Σύνοδο και εφαρμόστηκε στη διάρκειά της. Δεν ακολουθήθηκε ούτε εκφράστηκε η Οδός και η Αλήθεια του Κυρίου μας και των Οικουμενικών Συνόδων (ιδίως σε ο,τι αφορά την εκκλησιολογία).

Παραδείγματος χάριν, παρακολουθήσαμε τις αναθεωρήσεις της τελευταίας στιγμής στο προβληματικό κείμενο «Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον υπόλοιπο κόσμο» και την απόκρυψη των προτεινόμενων κειμένων - όχι μόνον από τους πιστούς, αλλά και από τις Τοπικές Συνόδους - και τη μη κοινοποίησή τους, παρά μόνον αφότου ανακοινώθηκαν οι ημερομηνίες διεξαγωγής της Συνόδου, προετοιμάζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο το έδαφος για την τελική αποχώρηση αρκετών Τοπικών Εκκλησιών. Επιπλέον, περιφρονήθηκε τόσο η ανάγκη εγκρίσεως της «Συνόδου της Κρήτης» από τις Τοπικές Συνόδους, όσο και οι αντιρρήσεις των Εκκλησιών της Γεωργίας και της Αντιοχείας.

Αλλά το ερώτημα είναι: έπρεπε η Σύναξη στην Κρήτη να ονομαστεί «Σύνοδος», όταν μόνον δέκα επίσκοποι (οι Προκαθήμενοι) είχαν δικαίωμα ψήφου επί των Κειμένων, ενώ επίσης μόνον το ¼ όλων των επισκόπων είχε προσκληθεί και τέσσερις από τις 14 συνολικά Τοπικές Εκκλησίες, οι οποίες εκπροσωπούν περισσότερο από το ήμισυ όλων των Ορθοδόξων, δεν ήταν παρούσες;

Μία Ορθόδοξη Σύνοδος προϋποθέτει τη συμμετοχή (και το δικαίωμα ψήφου) όλων των Ορθοδόξων επισκόπων. Η σύναξη στην Κρήτη θα έπρεπε μάλλον να αναφέρεται ως μία ακόμη σύναξη Προκαθημένων… απλώς, αυτή τη φορά, προσελθόντων μετά της συνοδείας τους. Συνεπώς, ως τέτοια, οι αποφάσεις της ουδεμία δεσμευτική ισχύ έχουν για την Εκκλησία, ανά την οικουμένη. Μολαταύτα, στον βαθμό που ορισμένοι Ορθόδοξοι επίσκοποι υιοθέτησαν τις αποφάσεις της συνάξεως αυτής, απαιτείται μία απάντηση συλλήβδην απ’ το Σώμα της Εκκλησίας, ως προς την Ορθόδοξη ή μή στάση τους.

2) Τι πιστεύετε για τα Κείμενα της Συνόδου αυτής? Θεωρείτε ότι δίνουν επαρκή απάντηση στις προκλήσεις του σύγχρονου κόσμου; Παρακαλώ να μας δώσετε συγκεκριμένα παραδείγματα.

Δεδομένου ότι, η μεγαλύτερη πρόκληση για την ενότητα της Εκκλησίας σήμερα είναι ο εκκλησιολογικός σχετικισμός, η «Κρητική Σύνοδος» υπήρξε μια θλιβερή αποτυχία. Τα Κείμενά της δεν θυμίζουν Πατερικά κείμενα, αλλά μάλλον κείμενα που παρήχθησαν στο «Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών». Δεν μας εκπλήσσει επομένως το γεγονός ότι, οι ιεράρχες στην Κρήτη αγνόησαν τον «ελέφαντα στο δωμάτιο», όπως λέει η παροιμία, έκαναν δηλαδή πως δεν είδαν το ορατό μεγάλο πρόβλημα: την προώθηση της νέας «οικουμενικής εκκλησιολογίας» και τα συμπαρομαρτούντα – την αντικανονική προσευχή με εκπροσώπους, συνοδικώς καταδικασμένων, αιρετικών ομολογιών.

Το Κείμενο, περί Σχέσεων της Εκκλησίας με τους ετεροδόξους, συνιστά απόκλιση από την Ιερά Παράδοση και προώθηση του συγκρητιστικού οικουμενισμού. Αυτό είναι πρόδηλο από το γεγονός, ότι αναγνωρίζει την ιστορική ονομασία, συνεπώς και την ύπαρξη «ετεροδόξων εκκλησιών» (έννοια αυτοαναιρούμενη!), καθώς επίσης υιοθετεί ανορθόδοξα κείμενα, που εξεδόθησαν στο πλαίσιο του διαλόγου με τους Παπικούς (λ.χ. στο Μπάλαμαντ) και στο λεγόμενο «Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών» (λ.χ. Πουσάν και Πόρτο Αλέγκρε).

Η τραγική απόκλιση από την Ιερά Παράδοση είναι επίσης εμφανής στο εγκεκριμένο από τη Σύναξη Κείμενο, που αφορά τον Γάμο – Κείμενο το οποίο ανατρέπει ευθέως τον 72ο Κανόνα της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου. Το εν λόγω Κείμενο, καθόσον επιτρέπει τους μικτούς γάμους με ετεροδόξους (θέση εντελώς ανυπόστατη, από θεολογική άποψη), ανεπαίσθητα αλλά ξεκάθαρα προϋποθέτει τη «βαπτισματική θεολογία» και την εκκλησιολογία των «ατελών εκκλησιών» εκτός της Μίας Εκκλησίας.

3) Πώς αξιολογείτε τον ρόλο της Τοπικής Εκκλησίας σας τόσο στην προπαρασκευαστική διαδικασία της Συνόδου, όσο και κατά τη διάρκειά της: ήταν εποικοδομητικός; Ποια ήταν η συγκεκριμένη συμβολή του; εάν υπάρχουν παραδείγματα, παρακαλώ να μας τα αναφέρετε.

Η ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι αξιέπαινη στο ότι, έστω και ‘στο παρά πέντε’ λειτούργησαν οι συνοδικές διαδικασίες και προτάθηκαν διορθώσεις στα προσυνοδικά κείμενα, οι οποίες έγιναν ομοφώνως δεκτές. Όμως, δυστυχώς, οι συνοδικές αυτές αποφάσεις παραμερίστηκαν στην Κρήτη, από τον Αρχιεπίσκοπο και από μία ολιγαρχία Ιεραρχών, όταν αυτοί, παραβλέποντας την σαφή εντολή της Ιεραρχίας, δέχθηκαν να αναγραφεί ο όρος «εκκλησίες» για τις ομολογίες των ετεροδόξων. Στο τέλος, οι εκπρόσωποι της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν εκπροσώπησαν την Εκκλησία αλλά τον εαυτό τους. Απομένει να δούμε ποια θα είναι η συνοδική απάντηση στο «πραξικόπημα» αυτό του αρχιεπισκόπου, κατά την σύγκληση της Ιεραρχίας της Εκκλησίας, τον Νοέμβριο ...

4) Τις τελευταίες ημέρες πριν από τη Σύνοδο, η άρνηση τεσσάρων εκκλησιών να συμμετάσχουν σ’ αυτήν έθεσε εν αμφιβόλω την ίδια τη δυνατότητα συγκλήσεως της – παρ’ όλα αυτά η Σύνοδος έγινε. Εσείς, προσωπικά, πιστεύετε ότι ήταν τελικά Πανορθόδοξη και γιατί; 


Εκτός κι αν οι λέξεις έχουν χάσει πια το νόημά τους, και «Πανορθόδοξη» σημαίνει αντιπροσωπευτικότητα μικρότερη του 25% επί του συνόλου των επισκόπων και λιγότερο από το ήμισυ επί του συνόλου των Ορθοδόξων που εκπροσωπήθηκαν – όχι, η Σύνοδος της Κρήτης δεν ήταν Πανορθόδοξη! Δεδομένων των καινοτόμων και διαιρετικών αποφάσεων που ελήφθησαν στην Κρήτη, το ερώτημα που χρειάζεται τώρα να θέσουμε στον εαυτό μας είναι, όχι αν ήταν «Πανορθόδοξη», αλλά αν ήταν Ορθόδοξη!

5) Πώς εκτιμάτε το στάτους της Πανορθοδόξου συνεργασίας, μετά από τη Σύνοδο; Ορισμένοι κάνουν λόγο για κρίση συνοδικότητας. Συμφωνείτε με αυτόν τον χαρακτηρισμό; Εαν ναι, πώς μπορούμε να βγούμε από την κρίση; 


Υπάρχει σαφέστατα μία κρίση συνοδικότητος στην Εκκλησία, αλλά αυτή δεν ξεκίνησε στην Κρήτη, ούτε περιορίζεται στο Πανορθόδοξο επίπεδο. Η κρίση υπάρχει στο επισκοπικό και στο τοπικό επίπεδο, όπου οι επίσκοποι ηγούνται του κλήρου και όπου οι αρχιεπίσκοποι και πατριάρχες ηγούνται της Τοπικής Εκκλησίας ως δεσπότες, βασιλείς στο βασίλειό τους. Η ειρωνεία είναι πώς, παρότι οι Ορθόδοξοι εκπρόσωποι υπογραμμίζουν την ανάγκη το Βατικανό να βασίζει τις σχέσεις μεταξύ Προκαθημένου και Τοπικής Εκκλησίας, στον 34ο Αποστολικό Κανόνα, οι ίδιοι οι Προκαθήμενοι τον παραβιάζουν συστηματικά και οι ιερές Σύνοδοι το αποδέχονται αυτό. Γιατί δεν υπάρχουν επιπτώσεις όταν ένας Προκαθήμενος ενεργεί μονομερώς, χωρίς να ενημερώνει την ιεραρχία, πόσω μάλλον δε να λαμβάνει την έγκρισή της; Στη Σύνοδο της Κρήτης είδαμε την πρωτοφανή, αντισυνοδική πρακτική, να περιορίζεται η ψήφος μόνο στους 14 προκαθημένους των Τοπικών Εκκλησιών. Τι άλλο είναι αυτό, παρά μια νέα μορφή παπικισμού, κατά την οποία οι προκαθήμενοι λειτουργούν όχι ως «πρώτοι μεταξύ ίσων», αλλά ως «πρώτοι χωρίς ίσους». Αυτό έγινε ολοφάνερο στην περίπτωση της τοποθέτησης της Σερβικής Εκκλησίας στο ζήτημα του Κειμένου «περί Σχέσεων», όπου, μολονότι η πλειοψηφία των επισκόπων της δεν ψήφισαν το τελικό Κείμενο, ο Σέρβος Πατριάρχης τους αγνόησε και ψήφισε υπέρ του Κειμένου.

Τέτοιες τάσεις παπικισμού υπάρχουν σε όλες τις Τοπικές Εκκλησίες και, ώσπου να διορθωθούν τέτοιες ακρότητες, δεν πρέπει να προσδοκούμε κάποια πρόοδο στην Συνοδικότητα, σε πανορθόδοξο επίπεδο.

6) Πώς μπορούμε να διαμορφώσουμε σήμερα την Πανορθόδοξη Συνεργασία; Τι είδους ερωτήματα μπορούν και πρέπει μαζί να απαντηθούν; 


Η Πανορθόδοξη Συνεργασία θα ανθίσει όταν ξεπεραστεί η βαθύτερη αιτία των διαιρέσεων. Η πιο σοβαρή απ’ όλες τις κρίσεις μαστίζει σήμερα την Εκκλησία: μία κρίση δογματικής συνείδησης, οξείας διαίρεσης αναφορικά με το δόγμα της Εκκλησίας. Τέτοιοι διχασμοί συνήθως ανακύπτουν όταν έχει παραμεληθεί η «βασιλική οδός» των Πατέρων της Εκκλησίας. Όταν, για παράδειγμα, μία ιεραρχία αναγνωρίζει αυτά καθ’ εαυτά τα «μυστήρια» ετεροδόξων ομολογιών, έχει εγκαταλείψει τη «βασιλική οδό» των Πατέρων, σύμφωνα με την οποία η ενότητα εν Χριστώ προϋποθέτει την ενότητα των μυστηρίων στο Ένα Μυστήριο της Εκκλησίας. Η αναγνώριση των μυστηρίων στους ετεροδόξους, αποτελεί αναγνώριση της Εκκλησίας σε αυτά και επομένως σημαίνει αναγνώριση της διαίρεσής της. Αλλά: «διαιρείται ο Χριστός;»

Κατά συνέπεια, η γενεσιουργός αιτία της διαίρεσης και του ελλείμματος συνοδικότητας (καθολικότητας, πληρότητας) είναι μια απόκλιση από την ομοφωνία των Πατέρων και υιοθέτηση μιας φονταμενταλιστικής-οικουμενιστικής, κοσμικής ιδεολογίας. Οι Ορθόδοξοι χρειάζεται να αντιμετωπίσουν αυτή τη στρέβλωση, με το να ζουν και να εκφράζουν την Πατερική πληρότητα, διότι μόνον τότε, όχι απλώς τα συμπτώματα θα αντιμετωπιστούν ( διχογνωμίες για τη δικαιοδοσία αρμοδιότητας, ανόητοι ζηλωτισμοί κ.ά.), αλλά επίσης και η ρίζα του διχασμού (μια αιρετική θεώρηση για την Εκκλησία) μπορεί να θεραπευθεί.

Θα πρέπει να γίνει σαφές, επομένως, ότι το ανορθόδοξο φρόνημα και η ανορθόδοξη μεθοδολογία που δημιούργησαν το «φιάσκο της Κρήτης», δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με ημίμετρα. Αν το ακάθαρτο πνεύμα, το οποίο προξένησε διαίρεση στην Κρήτη «αντιμετωπιστεί» με «κανακέματα», χάριν μιάς επιφανειακής ενότητος και μιάς εξωτερικής ειρήνης και δεν εκδιωχθεί με καθαρή ομολογία Πίστεως, τότε μπορούμε απλώς να περιμένουμε σε μερικά χρόνια το επόμενο φιάσκο, τύπου Κρήτης, δηλαδή ακόμη μεγαλύτερη αιμορραγία στο Σώμα του Χριστού, την απώλεια «των μικρών τούτων» για τους οποίους Εκείνος σταυρώθηκε!.

[μετ. Χαρά Λιαναντωνάκη, για το Orthodoxethos.com]